GIÁO LÝ VIÊN NHƯỢNG NGHĨA – GIÁO PHẬN ĐÀ NẴNG
HÀNH HƯƠNG NÚI ĐỨC MẸ SƠN QUẢ - TỔNG GIÁO PHẬN
HUẾ
Hằng năm, sau
một năm học Giáo lý , các em thiếu nhi Giáo xứ Nhượng Nghĩa được nghĩ hè
1 tháng, cũng là lúc anh chị em Giáo lý viên lên chương trình hành hương
tìm về Suối Nguồn Yêu Thương hoặc du lịch dã ngoại một vài ngày, tạo niềm vui ,
mối dây liên kết yêu thương chia sẻ, nâng đỡ nhau vật chất cũng như tinh thần
cho hiện tại và năm học Giáo lý các em sắp đến. Năm nay , chúng tôi đã chọn NÚI
ĐỨC MẸ SƠN QUẢ để hành hương.
Sáng Chúa Nhật, 7 / 8 / 2011 , 43 thành viên gồm Giáo lý viên và gia
đình, lớn tuổi nhất là ông Augustino Trương Văn Đại 73 tuổi ,
Giáo lý viên kỳ cựu nhất Giáo xứ và cháu bé nhất mới 5 tuổi , đã đi hành
hương Núi Mẹ.
Núi Đức Mẹ Sơn Quả , dân địa phương quen gọi LỠ MẸ , thuộc Giáo xứ
Sơn Quả, Giáo hạt Hương Quảng Phong - TGP Huế, tại xã Phong Sơn, huyện Phong
Điền , tỉnh Thừa Thiên- Huế.
Từ trung tâm thành phố Huế theo quốc lộ 1A đi ra bắc khoảng 20 Km , vừa
qua cầu An Lỗ, rẽ trái , đường đi đến khu du lịch nước nóng Thanh Tân, xe chúng
tôi bon bon trên con đường uốn lượn men theo con sông Bồ , có lúc băng
qua những cánh đồng đậu phụng, cánh đồng lúa non xanh mượt , đi 9Km chúng tôi
đến nhà thờ Giáo xứ Sơn Quả. Nhà thờ tuyệt đẹp , được xây dựng theo tinh thần
hội nhập văn hóa , lối kiến trúc Đông Tây hòa hợp , vừa mới
được Đức TGM và ĐGM Phụ tá Tổng Giáo Phận Huế Cung Hiến tháng 8 /
2010. Sau ăn trưa, người dẫn đường đưa chúng tôi đi lên Núi Đức Mẹ .
Núi Mẹ ( Lỡ Mẹ ) cao khoảng 500m , nằm trong dãy núi người địa phương
quen gọi Núi Lỡ, núi Chuồn, Chợ , Voi , Lăng , Lầy, cách nhà thờ Sơn Quả
chừng 5 Km, xe ô tô chở đến được nữa quãng đường, nữa còn lại phải leo núi. Đi
trên đường mòn men theo triền núi, băng ngang rừng sim bạt ngàn, hoa trái tim
tím thoang thoảng hương thơm , chỉ cần với tay , ta có thể thưởng thức, thỉnh
thoảng gặp vài cây khế rừng, me rừng. Vài anh trong đoàn cho tôi những
trái cây rừng mà lần đầu tôi được thấy và thưởng thức, trái Chúc Mao , trái Mề
Gà ,Tim Lang, Mâm Xôi , Cơm Nguội ..v .v . . đủ hương vị ngọt chát
khó tả , thêm một chút hương vị cuộc đời nếu không đi sẽ không được nếm trải.
Đường quanh co qua nhiều dốc, hơi thở dồn dập, áo ướt đẫm mồ hôi, nhưng mọi
người vẫn động viên nhau quyết tâm đi đến đỉnh nơi đặt Đài Mẹ, nhiều câu
lý câu hò, bài hát phong trào của thiếu nhi Thánh Thể được đoàn hành hương hát
vang cả cánh rừng, đặc biệt trên đường đi , thỉnh thoảng gặp tảng đá ghi
những tâm tình và lời cầu nguyện với Mẹ : “ xin vâng “ , “ con xin dâng
gia đình và Giáo xứ “ , “ con nghe tình Mẹ bao la dạt dào “, “ Mẹ ơi đỉnh
đồi cao, con nghe hồn phiêu lãng “ , “ con nghe như Thần Thánh ca rộn
ràng “ … làm tăng thêm tinh thần và sinh lực cho bước tiến. Gần 2 giờ thong thả
leo núi , chúng tôi lên đến đỉnh , một không gian trải rộng dài trước mắt, phía
đông thấy biển, tây là dãy trường sơn trùng điệp, bắc nhìn thấy cả vùng Mỹ
Chánh Quảng Trị, phía nam là hồ thủy điện Sông Bồ, như một bức tranh thủy mạc,
những ngọn núi bị ngập nước giữa lòng hồ như những hòn đảo nhỏ giữa đại dương.
Làn gió mát nhẹ nhàng làm mọi người quên hết mệt nhọc khi leo núi , Tôi cảm
nhận phần nhỏ Thiên Đàng khi đang đứng trong Bồng Lai Tiên Cảnh.
Mẹ ơi trên đồi
cao,
Con nghe như gió
núi vỗ xôn xao,
Con nghe như
thần thánh ca địa đàng,
Con nghe như
chim rừng hót khúc hoan ca,
Con nghe như
tình Mẹ bao la dạt dào.
( trích nhạc :
Nguyên Tuyền , Lm Nguyễn Văn Tuyến. Thơ Nguyễn Tiên )
Chúng tôi đứng giữa mây trời gió núi , lời kinh vang vang dâng tâm tình con
thảo đến với mẹ, dâng gia đình , dâng huynh Trưởng , dâng Giáo lý viên,
dâng các em thiếu nhi….chắc chưa nói gì , Mẹ đã biết và ban ơn độ trì như đã
từng ban ơn cho ông bà làng xóm Sơn Quả xưa.
Sau khi no lòng thỏa dạ , mãn nhãn, chúng tôi xuống núi, hơn 1 giờ đi xuống ,
chúng tôi về đến nhà thờ , trời cũng nhá nhem tối. Thật vinh dự và sung
sướng cho đoàn vì được chính Cha Augustino Nguyễn Văn Dụ ( Ngài là người con ưu
tú của làng Sơn Quả, tác giả chính, có công rất lớn trong xây dựng nhà
thờ và trùng tu Đài Mẹ Sơn Quả ) tiếp đón , cho ở lại tại các phòng dạy Giáo lý
ngay sau lưng nhà thờ. 6 giờ sáng hôm sau (8 /8 / 2011 ) Ngài đã dâng Thánh Lế
tạ ơn và cầu nguyện cho Đoàn.
Cuối Thánh Lễ , Ngài đã giới thiệu ý nghĩa các họa tiết , chi tiết trang
trí Cung Thánh và kiến trúc xây dựng. Chúng tôi rất thán phục về vẻ đẹp lộng
lẫy của gian Cung Thánh, mà ý nghĩa thật tuyệt vời. Ngài giải thích :
trên cao, Đức Chúa Cha dang tay ôm lấy vũ trụ , quan phòng mọi sự trong vũ trụ
đi đúng theo quy luật Ngài đã định, vòm cao màu vàng sáng rực là bầu
trời, Chim Bồ Câu là hình ảnh Chúa Thánh Thần, Ngài là hơi thở , là sức sống
cho vũ trụ này, tượng Thánh Giá chịu nạn , Chúa Con , đã dâng mình để cứu chuộc
và nuôi sống con người, được đặt trung tâm trên mặt trống đồng đường kính 5m .
Trống đồng Đông Sơn là nét đặc trưng văn hóa thuần việt, trên mặt trống đồng
tại đây , những họa tiết lại mang nội dung Kinh Thánh, những vòng
tròn lớn dần từ trong ra, vòng trong cùng có hình người trang phục chim, ý nói
đến giống nòi Lạc Việt ( như chim Hạc ) , các vòng ngoài có hình những nhánh
lúa trĩu hạt những quả nho chín mọng, là lương thực nuôi sống thân
xác con người , làm nên tấm bánh chén rượu và hóa nên Thần lương sau khi
Linh Mục Truyền Phép để nuôi dưỡng Linh hồn mỗi người. còn vòng
tròn có hình 5 chiếc bánh và 2 con cá, tượng trưng Bí Tích Thánh Thể.
Vòng ngoài cùng là bốn Thánh Sử, các Ngài đã trình bày từng chi tiết về Con
Thiên Chúa làm người. Trên đầu bốn cột đỡ gian Cung Thánh có bốn Thiên Thần
chầu Chúa , các Ngài luôn nâng đỡ mỗi người sống đúng là người con của
Chúa, chuyển cầu lời nguyện ca khen chúc tụng và xin ơn của mỗi người lên cùng
Thiên Chúa. Bên dưới , Bàn Thờ hình tròn trên bệ vuông, như quan
niệm xưa : trời tròn đất vuông.
Đây là nét hội nhập văn hóa cách độc đáo, trên mặt trống đồng Đông Sơn ,
tất cả mọi sinh hoạt trong đời sống đân Việt đều xoay quanh mặt trời vì tin
rằng Thần Mặt Trời là Đấng tạo nên mọi sự.Mặt trống đồng trên Cung Thánh
đã đặt Thánh Giá làm trung tâm điểm, Chúa Giêsu Kitô là Đấng Cứu Chuộc con
người, Ngài phải là trung tâm thế giới .
Bịn rịn chia tay với Cha Dụ và Giáo dân Sơn Quả hiếu mến khách sau Thánh lễ,
chúng tôi trở về Đà Nẵng, lòng dạt dào niềm vui an bình trong bàn tay chở che
của Mẹ Maria và tình cảm quý báu của cộng đoàn Sơn Quả.
Núi Mẹ Sơn Quả là nơi tìm về an bình trong tâm hồn của những người con bị bon
chen ganh đua cuộc đời xô lấp, là nơi rèn luyện ý chí vượt khó, tạo nhân cách
con người cho các Đoàn sinh của Hướng Đạo – Hùng Tâm Dũng Chí – Thiếu Nhi Thánh
Thể, và có thể kết hợp du lịch dã ngoại tìm hiểu thêm hệ động thực
vật rừng sinh thái .
Tạm biệt Sơn Quả
, chúng tôi sẽ trở lại !
Tôma Trương Văn
Ân
GỐC TÍCH LÀNG VÀ NÚI ĐỨC MẸ SƠN QUẢ
- GIÁO PHẬN HUẾ
Theo các tư liệu dòng họ Trương làng Sơn Quả mà gia đình Tôi đang lưu giữ và
lời kể của nhiều vị cao niên trong làng. ( 1 )
Làng Sơn Quả do ông Thủy Tổ Trương Văn Tụy ( 2 ) , chưa theo
Đạo Công Giáo từ Thanh Hóa vào làng Bác Vọng , một thời gian ngắn ông đã
đến Sơn Quả khai canh lập làng vào năm 1728 đời vua Lê Dụ Tông – niên
hiệu Bảo Thái .Ông Tụy sinh ông Điền , ông Điền sinh 13 người con,
trong những người con của ông Điền , đã có ít nhất là 1 người có Đạo Công
Giáo , đó là con út thứ 13 , ông Trương Văn Quyền .
Làng tọa lạc trên một vùng rộng lớn tương đối bằng phẳng , nhiều khe suối vùng
trủng, sát chân một nhánh dãy trường sơn, rừng nguyên sinh
cây cối nhiều tầng. Đất đai màu mỡ, rừng cung cấp nhiều nhu cầu thiết yếu cho
cuộc sống, là nơi đất lành cho nhiều Dòng Họ sau này. Dân ở đây chủ yếu
sống bằng nông nghiệp và khai thác rừng, một số ít làm viên chức.
Cộng đoàn Công Giáo Sơn Quả ngày càng lớn mạnh, Linh Mục Quản
xứ đầu tiên năm 1867 và có nhiều hoa trái Ơn Gọi :
1. Cha Đômimicô Lê
Văn Phẩm ( 3 ) ( 1861- ? ) thụ phong Linh Mục 17 / 12 / 1892
2. Cha Giuse
Trương Văn Long (1864 – 14 / 4 / 1947 ) , Linh Mục 3 /4 / 1907, nguyên Quản xứ
Tân Mỹ.
3. Nữ Tu Maria
Trương Thị Hải ( 1909 – 1992 ) dòng Phao lô , Soeur Casimir.
4. Nữ Tu Maria
Trương Thị Hưởng ( 1916- 2006 ) dòng Phao lô, Soeur Jean de Saint Piere ,
nguyên Hiệu trưởng trường Jeane Dáre Huế, Bề Trên dòng Phao lô tại Huế,
Kontum, Đà Nẵng, đến năm 1990 nghĩ hưu tại nhà hưu Sao Biển Đà Nẵng.
5. Cha Giuse Trương
Văn Thiên ( 1910 – 1964 ) .
6. Cha Đôminico
Trương Văn Tập (1957 – 2007 )
7. Cha Augustino
Nguyễn Văn Dụ , Cha Phê Rô Trương Văn Phúc , SJ . và nhiều Tu Sĩ nam nữ
khác.
Đầu thế kỷ 20 , làng Sơn quả và làng Thanh Tân bên cạnh ( Thanh Tân thành lập
sau Sơn Quả , đa phần là là các gia đình mới từ con Cô Nhi Viện của Giáo Phận
Huế ) trù phú sầm uất , nhưng vẫn thường xuyên bị thú dữ: voi , cọp, báo, heo
rừng… tấn công người và phá hoa màu, ông Trương Lượng , Trương Dịu , ông Tứ và
nhiều người bên Lương bị cọp ăn thịt. Bệnh đậu mùa , dịch tả thường xuyên hoành
hành làm nhiều người tử vong.
Với tình cảnh đó , Giáo dân 2 làng thường xuyên Làm Việc Đức Mẹ, kêu cầu Danh
Mẹ ban sự bằng yên. Tháng 5 / 1934 , được sự đồng ý của Cha Quản xứ Anre
Nguyễn Hữu Tường ( 1933- 1940 ) và anh ruột là Cha Giuse Trương Văn Long động
viên , ông Gioakim Trương Văn Hành ( 1878- 1957, thường gọi ông Thị Hành, Chủ
Nhà Dây Thép Tam Kỳ - Quảng Nam, ngày nay gọi là giám đốc bưu điện )
trong dịp đi dự lễ khấn của hai con gái là Nữ Tu Trương Thị Hải và Nữ Tu Trương
Thị Hưởng tại Hà Nội, đã mua tượng Đức Mẹ Ban Ơn cao 1,2m, chở vào bằng đường
tàu hỏa, xuống ga Hiền Sĩ cách Sơn Quả khoảng 8 Km, tại đây, 3 thanh niên
: anh Trương Văn Xán, anh Trương Văn Kiệm và Trương Văn Thích đã thay
nhau cõng tượng Mẹ về nhà thờ Sơn Quả, Dịp này nhà thờ vừa mới hoàn thành ( 4 )
. Ngày Lễ Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời 15 /8 / 1934 bổn mạng Giáo xứ Sơn Quả,
Giáo dân Sơn Quả và Thanh Tân đã kiệu tượng Đức Mẹ lên Núi Lỡ , một ngọn núi
khá cao , khoảng 500m so với mực nước biển, cách nhà thờ 5 Km. Trên đỉnh núi ,
ông Trương Văn Huế ( Tham Chính Triều Đình Vua Bảo Đại, thanh tra hành
chánh Trung Việt, thường gọi Ông Tham Huế ), con trai ông Hành , cho xây
một bệ xi măng cao hơn 1m trên chân đế rộng 1,5mx2m , đặt tượng Mẹ quay mặt về
làng , với lòng thành xin Mẹ ban ơn phù trì đoàn con cái Mẹ, 27 / 8 /
1934 Lễ khánh thành Đài Mẹ , xung quanh Lễ Đài , hoa lan rừng tự nhiên và
Giáo dân đem đến treo rất nhiều, khoe sắc tỏa hương quanh năm. Một điều rất lạ
mà đến nay rất nhiều người lớn tuổi trong làng đều làm chứng, sau khi đặt
tượng đài Me, thú dữ không còn bắt người, phá hại và dịch bệnh bị đẩy lùi. ( 1 )
Từ đó, Lễ Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời 15 / 8 hằng năm , Giáo dân tổ
chức đi hành hương cách trọng thể. Năm 1964, chiến tranh tàn phá nặng nề , nhà
thờ Sơn Quả, nhà trường , nhà các Sơ đều bị thiệt hại, toàn bộ người dân
phải đi lánh nạn, đa phần về Kim Long , Phủ Cam , Dòng Chúa Cứu Thế, một số đi
vào An Hải , Nhượng Nghĩa – Đà Nẵng và nhiều nơi khác. Sau 1975 , nhiều Giáo
dân đã hồi hương trở về quê tái thiết lại đống hoang tàn. Nhà thờ
không còn, nên mọi sinh hoạt đạo đức , Giáo dân Sơn Quả và Thanh Tân đã
sinh hoạt chung , tạo nên Giáo xứ Tân Sơn ( Thanh Tân – Sơn Quả
). Tượng Đài Mẹ trên núi Lỡ cũng bị đạn làm hư phần đầu , mấy năm sau 1975,
một Giáo dân đi làm núi , nhặt được phần đầu tượng Mẹ , đem về Cha Quản
xứ Tân Sơn Nguyễn Văn Tuyến, Sau đó Cha đã cho gắn phần đầu lại hoàn
chỉnh. Năm 1993 , cộng đoàn Tân Sơn đã tu sửa lại khang trang toàn bộ
đỉnh Núi Mẹ, xây mặt bằng , viền bảo vệ và chân bệ tượng Mẹ.
Sau khi nhà thờ Sơn Quả được Cung Hiến 17 / 8 / 2010, Đài Mẹ Núi Lỡ được
Cha Augustino Nguyễn Văn Dụ trùng tu và đặt Tượng Đức Mẹ Hồn Xác Lên
Trời, bổn mạng Giáo xứ Sơn Quả thay thế tượng Đức Mẹ Ban Ơn (
đặt 1934 ) đã hư hỏng và khánh thành 13 / 10 / 2010.
Hiện nay , Cha Quản xứ Tân Sơn Đôminico Nguyễn Tưởng đang kiêm nhiệm Sơn
Quả , nhưng theo đề nghị của Giáo dân Sơn Quả vào năm 2005 , Tòa Tổng Giám Mục
Huế đã tái lập Giáo xứ Sơn Quả thành Giáo xứ biệt lập, hy vọng trong
tương lai gần TGM Huế sẽ bổ nhiệm Linh Mục đến coi sóc.
Tôma Trương Văn Ân
( 1 ) theo
lời kể ông Trần Danh 80 tuổi , ông Trương Văn Đại 73 tuổi
( 2 ) Lăng mộ
ông Thủy Tổ Trương Văn Tụy hình vuông , nấm mộ tròn, mỗi cạnh 10m nằm
giữa cánh đồng Bàu Đá của làng Sơn Quả , nay vẫn còn.
( 3 ) Cha Lê Văn
Phẩm : con của vị Tử Đạo Lê Văn Chất, khoảng năm 2000 , khi cải táng mộ ông
Chất , con cháu thấy còn chiếc gông ở trong huyệt mộ. Cha Phẩm là cậu ruột Cha
Giuse Trương Văn Long
( 4 ) nhà thờ
nhiều cột gỗ tròn ( nhà rường ) , ngói âm dương, có tháp Thánh Giá, dài 30m
rộng 12m ( x. TGP Huế, lược sử các Giáo xứ, tập II , trang 675 )
anh Phê-rô Võ Thái hoàng và 3 người con
Dũng bắc và 2 người con
Quân , Tiến , Thư , Mỹ
cảnh phía sau là hồ thủy điện Sông Bồ : hồ thủy điện Sông Bồ, như một bức tranh thủy mạc, những ngọn núi bị ngập nước giữa lòng hồ như những hòn đảo nhỏ giữa đại dương.
các họa tiết , chi tiết trang trí Cung Thánh : trên cao, Đức Chúa Cha dang tay ôm lấy vũ trụ , quan phòng mọi sự trong vũ trụ đi đúng theo quy luật Ngài đã định, vòm cao màu vàng sáng rực là bầu trời, Chim Bồ Câu là hình ảnh Chúa Thánh Thần, Ngài là hơi thở , là sức sống cho vũ trụ này, tượng Thánh Giá chịu nạn , Chúa Con , đã dâng mình để cứu chuộc và nuôi sống con người, được đặt trung tâm trên mặt trống đồng đường kính 5m . những họa tiết lại mang nội dung Kinh Thánh, những vòng tròn lớn dần từ trong ra, vòng trong cùng có hình người trang phục chim, ý nói đến giống nòi Lạc Việt ( như chim Hạc ) , các vòng ngoài có hình những nhánh lúa trĩu hạt những quả nho chín mọng, là lương thực nuôi sống thân xác con người , làm nên tấm bánh chén rượu và hóa nên Thần lương sau khi Linh Mục Truyền Phép để nuôi dưỡng Linh hồn mỗi người. còn vòng tròn có hình 5 chiếc bánh và 2 con cá, tượng trưng Bí Tích Thánh Thể. Vòng ngoài cùng là bốn Thánh Sử, các Ngài đã trình bày từng chi tiết về Con Thiên Chúa làm người. Trên đầu bốn cột đỡ gian Cung Thánh có bốn Thiên Thần chầu Chúa , các Ngài luôn nâng đỡ mỗi người sống đúng là người con của Chúa, chuyển cầu lời nguyện ca khen chúc tụng và xin ơn của mỗi người lên cùng Thiên Chúa. Bên dưới , Bàn Thờ hình tròn trên bệ vuông, như quan niệm xưa : trời tròn đất vuông.
Toma Trương Văn Ân
